بلع (Swallowing) و اختلالات آن

بلع فرآیندی است که طی آن غذا یا مایعات از دهان وارد مری و سپس به معده منتقل می‌شوند. این فرآیند شامل چند مرحله است:

۱. *مرحله دهانی:* غذا جویده و با بزاق مخلوط می‌شود تا لقمه‌ای مناسب برای بلع ایجاد شود.
۲. *مرحله حلقی:* زبان لقمه را به حلق هدایت می‌کند و مسیر تنفسی موقتاً بسته می‌شود تا غذا وارد ریه‌ها نشود.
۳. *مرحله مری:* غذا از طریق حرکات دودی مری به سمت معده هدایت می‌شود.

بلع یک فعالیت پیچیده است که نیاز به هماهنگی دقیق بین عضلات، اعصاب و مغز دارد.

—

## مشکلات رایج در بلع

اختلالات بلع می‌توانند در هر مرحله از فرآیند بلع رخ دهند و باعث مشکلات جسمی و روانی شوند. نمونه‌هایی از مشکلات بلع عبارتند از:

* *دشواری در شروع بلع:* وقتی فرد نمی‌تواند لقمه را به درستی به حلق منتقل کند.
* *حس گیر کردن غذا در دهان یا گلو:* احساس انسداد یا گیر کردن غذا.
* *سرفه یا خفگی هنگام غذا خوردن:* ناشی از ورود غذا به مسیر تنفسی.
* *درد هنگام بلع:* درد در دهان، گلو یا قفسه سینه.
* *بی‌اشتهایی یا کاهش وزن:* به دلیل ترس از بلع یا ناتوانی در خوردن غذاهای معمولی.

—

## زیرشاخه‌های اختلالات بلع

اختلالات بلع یا *دیسفاژی (Dysphagia)* معمولاً به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

۱. *اختلالات دهانی:* مشکل در جویدن یا شکل دادن لقمه‌ی مناسب.
۲. *اختلالات حلقی:* مشکل در انتقال لقمه از دهان به مری یا ورود ناخواسته غذا به مسیر تنفسی.
۳. *اختلالات مری:* مشکل در حرکات دودی مری که غذا را به معده منتقل می‌کند.
۴. *اختلالات عصبی:* ناشی از آسیب به مغز یا اعصاب (مثلاً سکته مغزی، بیماری پارکینسون، آسیب‌های مغزی).

—

## نقش گفتاردرمانی در اختلالات بلع

گفتاردرمانگران *متخصص اختلالات بلع* هستند و نقش حیاتی در تشخیص و درمان این مشکلات دارند. اقدامات اصلی گفتاردرمانی شامل:

۱. *ارزیابی بلع:* بررسی توانایی‌های دهانی، حلقی و مری فرد.
۲. *تمرینات تقویت عضلات:* تقویت عضلات زبان، لب‌ها، گونه‌ها و گلو برای بلع بهتر.
۳. *آموزش تکنیک‌های ایمن بلع:* آموزش روش‌های صحیح جویدن، موقعیت نشستن و بلع آرام برای کاهش خطر خفگی.
۴. *تغذیه اصلاح‌شده:* پیشنهاد بافت‌های مناسب غذا یا نوشیدنی برای فرد با مشکل بلع.
۵. *پشتیبانی روانی:* کاهش اضطراب و ترس ناشی از بلع که می‌تواند مانع تغذیه مناسب شود.

—

بلع فرآیندی حیاتی و پیچیده است که هر اختلالی در آن می‌تواند زندگی روزمره و سلامت فرد را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت مشکلات، تشخیص دقیق و درمان به موقع، به ویژه با کمک *گفتاردرمانی*، می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به شکل چشمگیری بهبود دهد